Wat is lichaamsbewustzijn?
Lichaamsbewustzijn is het bewust zijn van je lichaam. Haha ja duhh, maar wat is het?! Wanneer mensen als baby geboren worden, kunnen ze (bijna) niets zien, horen, ruiken of proeven. Ze voelen. Ze voelen of ze honger hebben, pijn hebben, in gevaar zijn of moeten poepen. Dit heeft de mens nodig om te kunnen overleven. Lichaamsbewustzijn gaat over het waarnemen van lichamelijke signalen, zoals dorst, honger, pijn. Het gaat ook over de lichamelijke reactie op gevaar, waardoor het stresssysteem zorgt dat je kunt vechten of vluchten. Lichaamsbewustzijn gaat over het kunnen reguleren van emoties en het weten waar een lichaamsdeel zich bevindt. Het betreft het waarnemen van (potentiële) weefselschade, zelfreflectie en verantwoordelijkheid nemen. Lichaamsbewustzijn is veelzijdig. Lichaam en geest zijn verbonden. Lichaamsbewustzijn is de verbindende term, omdat het denken, het voelen en het bewust worden hierin samenkomen.
Wat gebeurd er in het lichaam bij gevaar?
Wanneer er signalen vanuit de omgeving zijn die de hersenen als gevaarlijk bestempelen, dan wordt het stresssysteem actief.
Stel dat je rustig en tevreden naar een kruispunt loopt. Het voetpad gaat een klein stukje langs de weg voordat je bij het zebrapad bent en over kunt steken. Opeens hoor je iemand keihard optrekken, je ziet hem voorbij scheuren en over de weg slingeren. Er wordt verderop getoeterd en hard geremd. Wat gebeurd er als je hiervan schrikt? Je hersenen detecteren gevaar en je lichaam reageert. Je hartslag en ademhaling gaan omhoog. Spierspanning neemt toe. Je handen worden klam en je gedachten gaan op standje chaos. Herstel van weefsels en je spijsvertering zijn op dat moment onbelangrijk. Er gaat minder bloed naar spijsverteringsorganen, tenen en vingers.
Heb jij een keer een auto-ongeluk gehad en ben je hierbij gewond geraakt? Dan kan dit door je hersenen en lichaam onthouden worden. Waarschijnlijk schreeuwt je lichaam dan: “wegwezen!!!”, zodat jij het deze keer weer kunt overleven.
Waarom heb ik nu nog steeds een hoge ademhaling en voel ik me onrustig?
Stress wordt opgesplitst in ‘acute stress’ en ‘aanhoudende stress’. Acute stress is stress die kortdurend is. Hierbij speelt het hormoon adrenaline een rol. Het zorgt voor de bovenstaande lichamelijke signalen. Op het moment dat een situatie echter langer aanhoud, dan gaat het stresssysteem over op een ander hormoon, namelijk cortisol. Dit hormoon kan zorgen voor dezelfde lichamelijke signalen, maar blijft langduriger aanwezig.
Stel je voor dat je een nieuw huis hebt gekocht, daarnaast is het superdruk op werk en je hebt twee kinderen. Je wilt dat alles goed gaat en dat je daarnaast een goede moeder bent. Je wordt ’s nachts regelmatig wakker met allerlei gedachten, ’s ochtends wordt je moe wakker. Op werk dwaal je af in gedachten en thuis ben je steeds je sleutels kwijt en lijkt iedereen aan je hoofd te zeuren.
Dagelijkse beslommeringen of daily hassles zorgen ervoor dat je continue alert bent. Eigenlijk zijn het steeds korte ‘gevaar’ momentjes voor je hoofd en lichaam. Om al die ‘moet dingen’ te kunnen overleven gaat je systeem op vechtvluchtmodus. Je spierspanning blijft hoog, je ademhaling snel en hoog, je pupillen groot en je temperatuur te koud of te warm. Dit zorgt ervoor dat je alles kunt doen wat er van je gevraagd wordt in die periode. Doe je dit echter langdurig dan kan dit zorgen voor vaak ziek worden, pijn klachten, darmproblemen, duizeligheid of tinnitus.
Wat betekent pijn?
Ook het pijnsysteem vertelt je of er gevaar is. Pijn is een bekend lichaamssignaal, waar iedereen anders mee omgaat of op reageert. Er zijn verschillende soorten pijn. Uit onderzoeken naar pijn, blijkt dat de mate van pijn subjectief is en te maken heeft met je overtuigingen over de pijn en je reactie op pijn.
Pijn is een lichaamssignaal die je waarschuwt voor potentiële schade of daadwerkelijke schade in weefsels. Wanneer je je been breekt, dan is het handig dat je ook weet dat je been gebroken is. Pijn is dan een duidelijk signaal, net als het rood worden, dik worden, warm worden en moeilijk kunnen bewegen in de omliggende gewrichten.
Het leren herkennen van signalen voordat het pijn gaat doen kan pijn voorkomen. Een mooie oefening is het in kaart brengen van lichte, midden en zware signalen. Zware signalen zijn signalen waardoor je wel moet stoppen, zoals koorts, misselijkheid, duizeligheid of pijn. Midden signalen zijn signalen die je meestal wel opmerkt, maar waarmee je nog wel door kunt gaan, zoals spierspanning, vermoeidheid of dorst. Lichte signalen merken veel mensen niet eens op, zoals meer slikken of gapen, koude handen hebben, geen zin hebben.
Lichaamsbewustzijn is je lichaam voelen, maar neem jij de signalen waar? Merk jij je lichte signalen op?
Wat hebben emoties met lichaamsbewustzijn te maken?
Emoties, iedereen heeft ze. Sommigen zijn sneller boos, anderen eerder verdrietig. Emoties hebben een plek in het lichaam bleek uit een onderzoek met interviews en iedereen gaat op een andere manier om met emoties. De een gaat huilen, de ander trekt zich terug, de ander gaat schreeuwen.
Emotieregulatie is het op een goede manier kunnen omgaan met je emoties en het kunnen uiten er van. Het kunnen waarnemen van je emoties, zonder het weg te willen drukken of te willen oplossen, zorgt ervoor dat een emotie maximaal 90 seconde aanwezig is. Welke emotie voel jij gemakkelijker dan andere emoties? Waar voel jij de emotie in je lichaam? Wat doe jij als je bewust wordt van een emotie?
In lichaamsbewustzijn komen het denken, het voelen en het bewust worden samen.
Lichaamsbewustzijn is je lichaam voelen, lichaamssignalen waarnemen, reageren op gevaar en emoties reguleren. Lichaamsbewustzijn gaat over:
- Het waarnemen en interpreteren van je lichaamssignalen en emoties
- Het opmerken van je gedachten en overtuigingen
- Het kiezen wat je doet en hoe je reageert op wat het leven van je wilt
Lees hier meer over lichaamssignalen, pijn of emoties
